Gürültü Kontrol Yöntemleri
Endüstriyel işletmelerde var olan araçların meydana getirdiği gürültü, o işyerinde çalışanlar için ciddi bir sorun oluşturmaktadır. Gürültülü işyerlerindeki gürültünün azaltılması, kontrol edilebilmesi ve çalışanlar için zararlı olmaktan çıkartılması için kullanılan çeşitli kontrol yöntemleri bulunmaktadır. Bu yöntemler arasında en etkili olanları, gürültünün kaynakta ve yayılma ortamında kontrolünü sağlayan mühendislik yöntemleridir. Bu yöntemlerin uygulanmasında teknik ekibe ihtiyaç duyulması ve göreceli olarak ek maliyetlere neden olması, işverenlerin bu uygulamalardan uzak durmasına neden olmaktadır. Bunun sonucu olarak da çalışanlar gürültünün zararlı etkileri ile karşı karşıya kalmaktadır. Çalışmamızda, gürültü seviyesinin çalışanlar açısından zararlı olduğu tespit edilen bir iş yerinde, gürültünün kaynağından kontrolü ve gürültü yayılımının önlenmesi yöntemleri ile gürültü seviyesindeki azalma miktarı tespit edilerek yöntemlerin etkinlikleri tartışılmıştır.
Çalışanların biyolojik ve psikolojik özelliklerini ve kapasitelerini göz önünde bulundurarak insan-makine-çevre uyumunu, tabii ve teknolojik yasalarla ortaya koyan çok disiplinli bir bilim dalı olan ergonomi, insan çalışmasının bilimidir.
İşin insana, insanın işe uyumlandırılması için gereken şartları bulmaya çalışır. Yöntemler geliştirerek, vücut işlevlerinin en uygun bir şekilde gerçekleştirilmesine çalışır. Ergonomik tedbirler, işçilerin fiziksel bütünlüğünü koruma yanında, onlara fiziksel özelliklerini en uygun şekilde kullanabilecekleri ideal bir çalışma ortamı hedeflemektedir. İnsanın çalışma çevresinin bir bölümünü oluşturan gürültünün, işitme duyusunun yanı sıra, fizyolojik ve psikolojik olarak etkilediğini, insanın vücut dengelerini bozduğunu biliyoruz [1]. Beden ve ruh sağlığı bozulan bir insanın performans ve verimliliğinin azalması kaçınılmaz olacaktır. Gürültünün olumsuz etkilerini yok etmek veya bu konuda oluşturulmuş standart değerlere çekebilmek için ergonomik yöntemler geliştirmek, bir başka değişle gürültü kontrol yöntemleri geliştirmek ve uygulamak endüstriciler için bir gerekliliktir.
Ölçülen gürültü seviyesi ile standart gürültü seviyesi arasındaki fark, gürültü seviyesinde ne kadar bir azalma yapılması gerektiğini gösterir. Gürültü kontrolü çalışmalarında ilk adım, frekans analizleri yardımı ile toplam gürültü seviyesine katkısı en fazla olan gürültü kaynaklarının ve bunların gürültü tiplerinin tespit edilmesidir.
Gürültü ile mücadele etmede üç ana yaklaşıma gerek vardır
1. Gürültüyü kaynakta kontrol altına almak,
2. Gürültüyü kaynakla alıcı arasındaki alanda kontrol altına almak,
3. Gürültüyü alıcıda, gürültüye maruz kalan kişide kontrol altına almak.
Gürültüyü kaynakta kontrol altına alma yöntemleri: Temel kural, mümkünse gürültünün kaynakta azaltılmasıdır. Bu şekilde, kaynağın gürültüsünden bütün çevre korunmuş olur. En etkili yoldur.
Kaynakta gürültü kontrolü genel ilkeleri
1. Plânlama ve bakımla gürültü kontrolü,
2. İşletme şartlarının değiştirilmesi,
3. Daha sessiz olan işlemlerin seçilmesi,
4. Kaynağın yerinin değiştirilmesi,
5. Susturucu kullanılması,
6. Titreşim yalıtımı,
7. Titreşimin sönümlenmesi,
8. Gürültü kaynağının örtülmesi.
Gürültüyü kaynakla alıcı arasındaki alanda kontrol altına alma yöntemleri
Yayılma alanında gürültünün kontrol altına alınması:
1. Alan müsait ise, makinelerin birbirlerine olan uzaklıklarının ayarlanması yolu ile,
2. Duvar, taban ve tavan yüzeylere ses yutucu malzemeler yerleştirilmesi ile,
3. Yapısal olarak ses kırıcı bariyer ve duvar uygulamaları ile yapılabilir.
Gürültünün alıcıda kontrol altına alınması
Gürültünün alıcıda kontrol altına alınması: Sesin kaynakta ve yayıldığı ortamda azaltılamaması halinde gürültüye maruz kalan kişi üzerinde koruyucu tedbirlere başvurulur . Bu tedbirleri şöyle sıralayabiliriz:
1. Gürültüye maruz kalan kişiyi tecrit etmek,
2. İdari tedbirlerle gürültü kontrolü,
3. Gürültüye maruz kalma süresini azaltmak veya gürültülü yerlerde rotasyonla çalışma,
4. Kişisel